Ulusal basında sık sık karşılaştığımız vakalar, sağlık sistemlerinde insan çevirmenler yetersizliğinin ne kadar ağır sonuçlar doğurabileceğini dramatik şekilde gösteriyor. Ancak bu trajedilerin arka planında, yalnızca bireysel hatalar değil; kurumsal eksiklikler, sistemsel zayıflıklar ve politik boşluklar da yer alıyor. Bu yazıda, NHS’nin yeni “Improvement Framework” verileri ışığında, sağlık sektörü için insan çevirmenlerin neden vazgeçilmez olduğunu, hangi sorunlarla karşılaşıldığını ve nasıl iyileştirme adımları atılması gerektiğini inceleyeceğiz.
NHS’nin Güncel Çerçevesi ve Dil Hizmetlerinin Durumu
Dil Engeli ile Karşı Karşıya Olanların Sayısı & Etkisi
- İngiltere’de yaklaşık 1 milyon kişi, İngilizceyi iyi konuşamıyor ya da hiç konuşamıyor.
- İngilizceyi yeterli düzeyde konuşamayan hastalar, sağlık sistemiyle temasın her aşamasında daha yüksek risk altında kalmaktadır – geç tanı, iletişim kopuklukları, yanlış tedavi olasılığı gibi sonuçlarla karşılaşıyor.
- NHS verileri, tercüme ve çeviri hizmetlerinin düzensizliğinin, hizmete erişimde ve hasta güvenliğinde ciddi sorunlara neden olduğunu ortaya koyuyor.
Ölüm ve Güvenlik Riskleri – Rakamlarla
- BBC’nin aktardığı üzere, NHS hizmetlerinde eksik tercümanlık hizmetleri 2018–2022 yılları arasında en az 80 bebeğin ölümüne ya da ciddi beyin hasarına neden olmuş olarak raporlanmıştır.
- NHS belgesine göre, yanlış iletişim kaynaklı ilaç hataları yılda 1.700’ün üzerinde ölüme katkıda bulunmakta ve 98 milyon sterlinin üzerinde maliyete sebep olmaktadır.
- Dil engeli olan hastalar daha çok acil servise başvurma, hastane yükü artırma ve ileri düzey tedavilere yönelme eğilimindedir.
İnsan Çevirmenler Tarafından Sunulan Tercüme ve Çeviri Hizmetleri
Sağlık sektöründe dil engelleri, yalnızca yanlış anlaşılmalara değil, doğrudan hasta güvenliğini tehdit eden sonuçlara da yol açabilir. Haluk Aka Ltd olarak, İngiltere genelinde tıbbi çeviri ve sözlü tercüme hizmetleri sunuyor; hastaneler, klinikler ve sağlık profesyonelleri için açık, doğru ve kültürel açıdan uygun iletişim sağlıyoruz. Belgelerinizin ya da görüşmelerinizin hiçbir detayı yanlış anlaşılmasın diye hemen bugün profesyonel destek alabilirsiniz.
İnsan Çevirmenler ile Makine Tercümesi Arasındaki Farklar
Teknik ve Duysal Yeterlilik
Makine çevirisi ve uygulamalar (örneğin AI tabanlı çeviri uygulamaları) kolaylık sunsa da, medikal terminolojide nüansları doğru aktarma, hastanın kaygılarına empatiyle cevap verme ve kültürel bağlamı dikkate alma açısından insan çevirmenler hâlâ çok öne çıkar. NHS’nin framework’ü, AI çeviri uygulamalarının doğru kullanılması gerektiğini, ancak bunların her durumda güvenli olmadığını özellikle vurgulamaktadır.
Örneğin, NHS açıklamasında:
“AI çeviri uygulamaları zamanında ve uygun bir destek aracı olabilir, ancak özellikle tıbbi bilgiler söz konusu olduğunda doğruluk ve hasta güvenliği üzerinde riskler taşıyabilir.”
Gizlilik ve Onay Süreci
Makine çevirileri ya da gayriresmi kişilerle yapılan çeviriler, gizlilik, veri güvenliği ve hasta onayı süreçlerinde riskler barındırır. NHS framework’ü, tercümanların “gizlilik, güvenlik ve rıza” gibi kriterlerde uygun şekilde yönetilmesini zorunlu kılar.
NHS’in Beş Eylem Alanı ve Reform Önerileri
NHS’nin yeni çerçevesi, yazılı çeviriden sözlü tercümeye kadar hizmet kalitesini artırmak için beş temel eylem alanı tanımlar: liderlik & kalite, erişim, eşitlik & kültürel duyarlılık, dijital fırsatlar & zorluklar, güvenlik & rıza.
Liderlik, Kalite ve Profesyonel Standartlar
- NHS kurumları, tercümanların niteliklerini izleme, eğitim standartları belirleme ve performans ölçütleri koyma sorumluluğuna sahiptir.
- Özellikle kritik tıbbi durumlarda Seviye 6/7 yeterliliği olan tercümanların kullanılmasının gerekliliği vurgulanmaktadır.
Erişim ve Engel Aşma
- Hizmetlerin tanıtımı, tercüme/tercüman talebinin sistematik olarak kaydedilmesi, personelin bu hizmetleri nasıl kullanacağına dair bilinçlendirilmesi gerekmektedir.
- Bir vaka örneği: Frimley bölgesindeki GP uygulamaları, randevu hatırlatma mesajlarını 6 ana dile tercüme ederek “gelinmeyen randevu (DNA)” oranlarını düşürmüştür.
Eşitlik, Kültürel Duyarlılık ve Haklar
- Çeviri/tercüman hizmetlerinde topluluklarla birlikte çalışmak, kültürel uygunluk sağlamak, ayrımcılıkla mücadele etmek kritik önemdedir.
- NHS ayrıca, çeviri hizmetlerini aşamalı olarak iyileştirmeyi, hastaların haklarını daha görünür kılmayı planlamaktadır.
Dijital Yöntemler & Yapay Zeka Sınırları
- Dijital çözümler, çevrimiçi randevu sistemleri, uygulamalarda çok dilli destek ve çeviri uygulamaları gibi imkanlar sunar. Ancak bu araçlar her bölge için uygun olmayabilir, özellikle dil bariyeri olan bireyler dijital olarak dışlanabilir.
- NHS framework’ü, AI çeviri uygulamalarının yalnızca belirlenmiş risk politika ve kılavuzları dahilinde kullanılmasını önerir.
Güvenlik, Gizlilik ve Rıza Süreci
- Hasta bilgilendirilmesi ve onayı sırasında kullanılan terminolojinin tam olarak anlaşılması zorunludur. Tercüme hatası, doğru onayın yapılamamasına yol açabilir.
- Tercümanların gizlilik yükümlülükleri, bilgi güvenliği ve hasta hakları çerçevesinde net protokollerle belirlenmelidir.
Örnek Vaka ve Uygulamalar
Nottingham Üniversite Hastanesi’nin Karma Modeli
Nottingham University Hospitals NHS Trust, ofis içi ve dış kaynaklı tercüman modelini birleştiren hibrit bir sistemi devreye aldı. 59 dilde hizmet veren 87 tercümanla yılda yaklaşık 25.000 rezervasyon yönetmektedir. Bu model 2015–2021 arasında yaklaşık 1 milyon sterlin tasarruf sağlamıştır.
ICB – Hampshire & Isle of Wight Uygulaması
2022–2024 döneminde, tercüme/tercüman hizmeti kullanımını 67.375 dakikadan 265.668 dakikaya çıkarmışlardır. Bu artış, hizmet erişimini genişletmenin ve birleştirilmiş hizmet modelinin etkisini gösterir.
İnsan Çevirmenler Yatırımının Zorunluluğu
Yasal ve Etik Sorumluluk
- NHS kurumlarının, 2010 Eşitlik Yasası ve NHS Yasası kapsamında, herkes için erişilebilir iletişim sağlama yükümlülüğü vardır.
- Bu yükümlülük, yatırım olarak görülmeli — insan tercümanlara ayrılacak bütçeler, kalite kriterleri ve süreklilik planları oluşturulmalıdır.
Uzun Vadeli Sağlık Eşitsizliklerini Azaltma
- Dil bariyerlerinin giderilmesi, sağlık hizmetlerine erişimde eşitsizliklerin azaltılmasına katkı sağlar.
- Bu yatırım sadece hasta güvenliği açısından değil, toplumsal sağlık sistemi verimliliği açısından da stratejik bir gerekliliktir.
NHS’in Tercüme ve Çeviri Altyapı Hizmetleriyle İlgili Duyurusu İçin
Bizi Sosyal Medyada Takip Edin
